بررسی میزان خسارت به غشای سلولی، محتوای نسبی آب و نحوه تخصیص مواد فتوسنتزی ارقام لوبیا چیتی (phaseolus vulgaris l.) در شرایط تنش خشکی

به منظور بررسی اثر تنش خشکی در مرحله گلدهی برصفات فیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ های لوبیا چیتی (phaseolus vulgaris l.) آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار، سال 1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان اجرا شد. سطوح آبیاری (شاهد و تنش خشکی در مرحله گلدهی) در کرتهای اصلی و ارقام لوبیا چیتی (محلی خمین، صدری،ks21193 و ks21189) در کرتهای فرعی قرار گرفتند. در این آزمایش صفاتی نظیر میزان خسارت به غشای سلولی به روش خشکی (25 روز پس از کاشت و مرحله گلدهی) و روش گرمایی، محتوای نسبی آب برگ، شاخص سطح برگ، فلورسانس کمینه، فلورسانس بیشینه، فلورسانس متغیر، عملکرد کوانتومی فتوسیستم ii، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، وزن خشک غلاف، وزن خشک کل، نسبت وزن خشک برگ به وزن خشک کل، نسبت وزن خشک ساقه به وزن خشک کل، نسبت وزن خشک غلاف به وزن خشک کل، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن صد دانه، عمکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت اندازه گیری شدند. نتایج این بررسی نشان داد در صفاتی نظیر میزان خسارت به غشای سلولی و فلورسانس بیشینه میان ارقام اختلاف معنی دار وجود داشت. در صفات عملکرد بیولوژیک، عملکرد کوانتومی فتوسیستم ii، میزان خسارت به غشای سلولی به روش گرمایی اختلاف معنی داری بین سطوح تنش و اثر متقابل تنش در رقم مشاهده شد. در دیگر صفات مورد بررسی اثر تنش، رقم و اثر مثقابل تنش در رقم معنی دار شد. ژنوتیپ های مورد مطالعه واکنش یکسانی به تنش خشکی نشان ندادند. در شرایط تنش خشکی ارقام کاهش معنی داری از نظرعملکرد و اجزای عملکرد و شاخص برداشت، محتوای آب نسبی، شاخص سطح برگ، عملکرد کوانتومی فتوسیستم ii، فلورسانس متغیر، وزن خشک برگ، وزن خشک غلاف و وزن خشک کل نشان دادند. نسبت وزن خشک برگ به وزن خشک کل، تحت شرایط تنش کاهش معنی داری نشان داد. تنها در رقم صدری این نسبت ثابت ماند. همه ارقام به استثنایks21189 نسبت وزن خشک ساقه به وزن خشک کل را در شرایط تنش افزایش دادند. رقم صدری نیز در شرایط تنش خشکی واکنش متفاوتی نسبت به دیگر ارقام نشان داد و نسبت وزن خشک غلاف به وزن خشک کل را کاهش داد. رقم ks21189 در شرایط تنش خشکی پایداری بیشتری از لحاظ صفات مورد بررسی نشان داد و صدری آسیب پذیر ترین ژنوتیپ تشخیص داده شد. در این آزمایش ازهمبستگی منفی و معنی دار عملکرد دانه با میزان خسارت به غشای سلولی و همبستگی مثبت و معنی دار عملکرد دانه با صفاتی نظیر محتوای آب نسبی، شاخص سطح برگ، عملکرد کوانتومی فتوسیستم ii، وزن خشک غلاف و نسبت وزن خشک غلاف به وزن خشک کل می توان نتیجه گرفت ارقامی که در شرایط تنش خشکی غشای سلولی پایدارتری دارند دارای توان فتوسنتزی بیشتری بوده و درصد بیشتری از مواد فتوسنتزی را به غلاف اختصاص می دهند و نهایتا عملکرد بالاتری دارند.